In het Nederlands beslagrecht speelt artikel 477a van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) een belangrijke rol bij derdenbeslag. Dit artikel regelt hoe een derde beslagene (iemand die een rechtsverhouding heeft met een schuldenaar, bij wie beslag wordt gelegd op vorderingen of goederen die hem toebehoren, maar die eigenlijk aan de schuldenaar verschuldigd zijn) moet verklaren over de vordering. Deze beslaglegging wordt een derdenbeslag genoemd. Het gelegde beslag kan zowel een conservatoir beslag als een executoriaal beslag zijn.
Iemand waar derdenbeslag onder gelegd is, heeft in beginsel wettelijk gezien twee weken de tijd om de verklaring te retourneren. Eventueel kan dit nog verlengd worden naar vier weken, indien de beslaglegger binnen twee weken na de beslaglegging schriftelijk aan de derde beslagene verzoekt om een verklaring (art. 476a lid 1 Rv). Maar wat als er niet of onjuist verklaard wordt? Op verzoek van de schuldeiser kan er dan (door een dagvaarding aan de de derde beslagene uit te reiken) een procedure bij de rechtbank aanhangig gemaakt worden.
Kort gezegd wordt er in deze blog onderscheid gemaakt tussen twee procedures: de verklaringsprocedure en de betwistingsprocedure. Maar wat is nu precies het verschil?
De verklaringsprocedure (art. 477a lid 1 Rv)
De verklaringsprocedure komt in beeld wanneer de derde beslagene geen verklaring aflegt. Dit is de derde op grond van de wet verplicht om tijdig aan de deurwaarder te doen. Dit betekent dat de derde aan de beslaglegger geen informatie geeft over het beslag of de vordering, ondanks dat hij hiertoe een verplichting heeft. In dit geval is de beslaglegger bevoegd om zich tot de rechter te wenden. Immers, het is de derde verplicht om dit af te geven aan de beslaglegger. De wet heeft voor het niet verklaren een duidelijke sanctie: de rechter kan een veroordeling uitspreken waarbij de derde beslagene uit hoofde veroordeeld wordt tot betaling van het bedrag waarvoor het beslag is gelegd, alsof hij zelf de schuldenaar is. Het gevolg daarvan is dat, aan de hand van dit vonnis executoriale maatregelen jegens hem getroffen kunnen worden, zoals executoriaal derdenbeslag onder andere partijen of roerende zaken.
Met andere woorden: wie niet meewerkt, loopt het risico volledig aansprakelijk gesteld te worden voor de vordering van de schuldenaar, ten laste van wie het beslag gelegd wordt. Dit maakt de verklaringsprocedure een krachtig middel om een derde-beslagene tot medewerking te dwingen.
De betwistingsprocedure (art. 477a lid 2 Rv)
De betwistingsprocedure geldt juist wanneer de derde-beslagene wel een verklaring heeft afgelegd, maar de beslaglegger van mening is dat de afgelegde verklaring een onjuiste, onvoldoende of onvolledige verklaring is. De beslaglegger kan de juistheid van de gedane verklaring betwisten. In dit geval moet de schuldeiser de derde-beslagene dagvaarden en de verklaring in rechte betwisten. Het dagvaarden moet gebeuren binnen twee maanden na het doen van de verklaring. In deze procedure zal de verklaring dan betwist worden dan wel aanvulling gevorderd worden middels een gerechtelijke verklaring. De rechter doet hier een oordeel over, in een vonnis. In dit geval kan de beslaglegger niet zomaar het volledige bedrag vorderen zoals bij de verklaringsprocedure.
Kortom: de betwistingsprocedure is bedoeld om correctie en verduidelijking van de afgelegde maar onvolledige of onjuiste verklaring te verkrijgen, terwijl de verklaringsprocedure vooral dient om sanctie toe te passen bij weigering tot medewerking.
Belangrijkste verschil in een oogopslag
| Aspect | Verklaringsprocedure | Betwistingsprocedure |
| Situatie | Derde-beslagene legt geen verklaring af | Derde-beslagene legt verklaring af, maar inhoud is betwist |
| Doel | Sanctie bij niet-meewerken | Correctie of aanvulling van verklaring |
| Mogelijke rechterlijke maatregel | Betaling alsof hij zelf schuldenaar is | Verbetering/aanvulling van verklaring en betaling conform rechterlijke vaststelling |
Conclusie
Het onderscheid tussen verklaringsprocedure en betwistingsprocedure draait om niet verklaren versus verkeerd verklaren. In de praktijk is het belangrijk voor zowel de beslaglegger als voor een derden beslagene om te weten welke regels en gevolgen gelden, zodat de procedure correct wordt gevolgd en ongewenste aansprakelijkheid wordt voorkomen.
